Mehmet Hanifi GÜLEL
Yeni dönemde yatırımcı sayısını ve işlem gören ürün miktarını artırmaya odaklanan Türkiye Ürün İhtisas Borsası (TÜRİB), tarım piyasasında tarımsal emtia ticaretinin dijitalleştirilmesi ve ELÜS işlem hacminin artırılarak ürün çeşitliliğinin sağlanması amacıyla 2021 yılında teknolojik dönüşüm ve Ürün Piyasası Aracı Kurumlarının (ÜPAK) işlemlere aracılık edeceği sistemi bu yılın ilk yarısında tamamlamayı planlıyor.
TÜRİB, Ekonomi Gazetecileri Derneği ile birlikte düzenlediği basın toplantısında, 2023 yılı değerlendirmesini, yeni dönemde dair hedef ve beklentilerini açıkladı.
Gıda arz güvenliği ve sürdürülebilirlik açısından ülkemizin son yıllarda geliştirdiği en önemli proje olan lisanslı depoculuk sistemi ve bu sistemin en önemli parçası olan TÜRİB hakkında bilgi veren Genel Müdür Ali Kırali, 2011 yılında faaliyete geçen ilk lisanslı depo ile birlikte 2015’te de ilk elektronik ürün senedi (ELÜS) pamuk üzerine çıkarıldığını aktardı.
Kayıtlı yatırımcı sayılarının bugün itibarıyla 216 bini aştığını ve bunları Ticaret Borsaları acentelerinin kaydettiğini belirten Genel Müdür Kırali, ‘’Piyasanın doğal üyeleri çiftçi, tüccar ve sanayiciler.
Bunların yanı sıra herkes yatırımcı olabilir. Bu konuda herhangi bir sınırlama yok. Acentemiz Ticaret Borsası üzerinden hesap numarası, kimlik bilgileri, cep telefonu dahil sağlanacak bilgi-belgelerle kaydın yapılması yeterli. Böylece ülkemizin dört bir yanında üretilen hububat, bakliyat, yağlı tohum ve diğer türlerdeki 18 farklı ürüne yatırım amaçlı ulaşabiliyorlar’’ dedi.
5 yılda 185 milyar TL’lik işlem
2019 Temmuz’dan faaliyete geçtiklerinden bu yana TÜRİB’de 185 milyar TL’lik işlem hacmine ulaştığını aktaran Kırali, 41 milyon ton ürünün el değiştirdiğini bildirdi. Türkiye’de 188 lisanslı depo işletmesinin 10 milyon tonu aşan saklama kapasitesinin bulunduğunu belirten Kırali, ‘’Buradaki ürünler TÜRİB’de alınıp satılıyor.
2023 yılında buğday, arpa ve mısır toplam işlemlerin yüzde 95’ini oluşturdu. 82 milyar TL’lik işlem hacmine ulaşıldı. İşlem gören miktar ise 12,3 milyon ton oldu. 331,268 ELÜS alım satım işlemi yapıldı. Bu yıl hedefimiz 300 bin yatırımcı ve 110 milyar TL’lik işlem hacmine ulaşmayı hedefliyoruz’’ diye konuştu.
Hububat altın değerinde
Hububat ürünlerin 2-3 ay içinde hasadı yapılan ancak ertesi hasada kadar 12 ay boyunca tüketilen ürünler olduğuna dikkat çeken Kırali, iklim krizi ve dünyanın tahıl ambarı olarak nitelendirebileceği bölgede yaşanan savaş sonucunda hububat üretiminin gittikçe zorlaşan ve pahalılaşan bir emtia grubu haline geldiğini belirtti.
Hububatın artık adeta altın değerinde olduğunu bildiren Kırali, ‘’Lisanslı depolar devletin denetim ve gözetimi altında özel sektörün işlettiği şeffaf yapılardır. Ürünler kimin elinde, kim alıyor-satıyor her şey kayıt altında ve anlık olarak izlenebiliyor. Altın kadar değerli hale gelen ürünlerimizi bu lisanslı depolarda mı saklamak istiyoruz. Bu nedenle ürünlerin lisanslı depolarda korunması ülkemiz gıda güvenliği açısından elzemdir” diye konuştu.
ELÜS’le finansmana erişim kolaylaşıyor
TÜRİB Genel Müdür Ali Kırali, hububat fiyatlarının TÜRİB gibi derin, adil ve şeffaf bir piyasada belirlenmesinin son derece önemli olduğunu dile getirdi. Kırali, “Savaş, kuraklık, iklim krizi ve bulaşıcı hastalık gibi dönemlerde hububat fiyatları manipülasyona açık hale getiriyor. Ürünlerimiz şeffaf ve merkezi olmayan bir piyasada mı yoksa TÜRİB gibi finansal piyasalarda tecrübeli personeli tarafından mı yönetilsin?
TÜRİB’de işlem gören Elektronik Ürün Senetleri bankalar tarafından en üst seviyede güvenilir ve likit olarak kabul edilen teminatlar. ELÜS sayesinde ürününü lisanslı depolarda tutan çiftçiler bu ürünleri üzerine çıkarılan ELÜS’lere bankalar tarafından verilen krediler ile finansmana kolaylıkla erişebilmekte’’ şeklinde konuştu.
