Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), haziran ayı enflasyon verisini açıkladı. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 1.64, geçen yılın aralık ayına göre yüzde 24.73, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 71.60 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 65.07 arttı.
Haziranda dezenflasyon sürecinin başlaması bekleniyordu ancak kaydedilen oranlar piyasa tahminlerinin çok altında geldi. Önceki gün açıklanan İstanbul’un enflasyonu aylık bazda yüzde 3.42 olmuştu. Yıllık enflasyonun mayıstaki yüzde 75.45’lik düzeyinden haziranda neredeyse 4 puanlık bir gerilemeyle yüzde 71.60’a inmesi, “Enflasyonda keskin düşüş kaydedildi” diye yorumlandı.
Yıllık enflasyon, sekiz ay sonra ilk kez düşerken haziranda kaydedilen yüzde 1.64’lük aylık oran da son bir yılın en düşük aylık enflasyonu oldu. Öte yandan haziranda enflasyondaki gerilemenin en önemli kaynağı ‘baz etkisi’ oldu. 2023 Haziran’ında aylık enflasyonun yüzde 3.92 gibi yüksek bir oranda olması, bu yıl aylık oranın görece düşük kalmasını sağladı.
Giyim fiyatları düştü
Aylık bazda TÜFE’de ana harcama gruplarına bakıldığında giyim ve ayakkabı ile ulaştırmada eksi enflasyon kaydedildiği görüldü. Bir başka deyişle giyim ve ayakkabı fiyatları endeksi yüzde 0.58, ulaştırma fiyatları endeksi ise yüzde 0.13 düştü. Aylık bazda en yüksek artış yüzde 3.79 ile konut grubunda oldu. Onu yüzde 3.47 ile eğitim, yüzde 3.09 ile lokanta ve oteller izledi.
Yıllık bazda ise en yüksek artışlar yüzde 107.11 ile eğitimde, yüzde 94.72 ile konutta ve yüzde 90.67 ile lokanta ve otellerde görüldü. Yıllıkta en düşük artışlar yüzde 47.84 ile giyim ve ayakkabıda, yüzde 52.27 ile haberleşmede, yüzde 61 ile eğlence ve kültürde kaydedildi.
Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE (çekirdek enflasyon) ise aylık bazda yüzde 1.73, yıllık bazda yüzde 71.41 yükseldi.
Üreticide daha hızlı gerileme
Son 12 aydır TÜFE’nin altında seyreden Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE), bu trendini korumakla kalmadı, makas daha da açıldı. Yİ-ÜFE’de yıllık bazda geçen aya göre gerileme 7 puanı aştı.
Yİ-ÜFE, haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 1.38, geçen yılın aralık ayına göre yüzde 19.49, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 50.09 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 47.97 arttı.
Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 72.33, imalatta yüzde 52.80, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 10.78 ve su temininde yüzde 78.43 artış olarak gerçekleşti. Yıllık bazda fiyatlar ara mallarında yüzde 46.89, dayanıklı tüketim mallarında yüzde 63.36, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 64.13, enerjide yüzde 30.41 ve sermaye mallarında yüzde 53.68 arttı.
‘Düşüş başladı’
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz şunları kaydetti: “Enflasyonda düşüş dönemi başladı… TÜFE, Haziran ayında piyasa beklentilerinin altında yüzde 1.64 oranında artmıştır. Aylık enflasyonun artış hızının yavaşlamasıyla birlikte yıllık enflasyon bir önceki aya kıyasla 3.8 puan azalarak yüzde 71.60 düzeyine gerilemiştir. Enflasyonun ana eğilimini yansıtan çekirdek enflasyon göstergelerindeki gerileme de fiyatlardaki artış eğiliminin zayıfladığını göstermektedir. Çalışanından emeklisine, sanayicisinden çiftçisine toplumun her kesiminden vatandaşımızın ortak arzusu enflasyon probleminin çözülmesidir. Temel hedefimiz vatandaşımızın öncelikli meselesi olan enflasyonu asgari seviyeye düşürmektir. Enflasyonda düşüşle ekonomide öngörülebilirlik sağlanacağı gibi gelir dağılımı da olumlu yönde gelişecektir.”
Memur ve emeklinin zammı belli oldu
Açıklanan haziran verisiyle altı aylık enflasyon yüzde 24.73 oldu. Bu oran işçi ve Bağ-Kur emeklisinin alacağı zammı da belirliyor. Örnek vermek gerekirse 10 bin liralık kök maaş 12 bin 473 lira, 15 bin liralık kök maaş 18 bin 709 liraya yükselecek. 10 bin liranın altında olup Hazine tarafından 10 bin liraya tamamlanan kök maaşlar ise yüzde 24.74’lük artışla hala 10 bin liranın altında kalıyorsa hak sahibine 10 bin lira olarak ödenmeye devam edecek.
Memur ve memur emeklileri de yüzde 10’luk sözleşme zammına ek olarak enflasyon farkı alacak. Açıklanan enflasyon rakamlarına göre memur ve memur emeklilerin toplam zam oranı da yüzde 19.31 olacak.
Akaryakıt, alkol ve tütünün ÖTV’si arttı
Enflasyon verilerinin ardından, tütün ürünleri, alkol ve akaryakıta gelecek ÖTV zammı belli oldu. Bu ürünlerin ÖTV’si yüzde 19.49 olan altı aylık Yİ-ÜFE kadar arttı.
Litrede motorine 2 lira 7 kuruş, benzine 2 lira 21 kuruş, otogaza 95 kuruş zam geldi. ÖTV zammı ile birlikte benzinin litre fiyatı yaklaşık olarak İstanbul’da 44.70 TL’ye, Ankara’da 45.70 TL’ye, İzmir’de 46.06 TL’ye yükseldi. Motorinin litre fiyatı yaklaşık olarak İstanbul’da 44.60 TL’ye, Ankara’da 45.63 TL’ye, İzmir’de TL’ye 46 TL’ye yükseldi.
